زندگی امروزی

در دنیای امروز که کشورها قابلیت ها و دانش های خود را به رخ یکدیگر کشیده حتی گاهی اوقات مجبور می شوند به خاطر اینکه علوم در سیطره همان چند کشور دارنده باقی بماند، دست به تحریم کشورهایی بزنند که در جهت دستیابی به فناوری های نوین گام بر می دارند، داشتن دانش ها و "علوم خاص" می تواند یک مزیت بزرگ و شاید تعیین کننده در تعریف معادله قدرت و جایگاه آن کشور باشد.

در این میان، علوم فضایی از جایگاه خاص تری نسبت به علوم دیگر برخوردارند چرا که داشتن علم فضایی یک موضوع است و ساخت و دستیابی به تجهیزات بُعد مهم و دیگر این عرصه است.

تا بامداد 15 بهمن ماه سال 1387 (3 فوریه 2009 میلادی) فقط 8 کشور مطرح جهان، دارنده تجهیزات و البته علوم فضایی بودند اما از 15 بهمن سال 87، ایران به جمع این 8 کشور پیوسته تا باشگاه فضایی جهان، 9 عضو داشته باشد.

با گذشت حدود 5 سال از پرتاب اولین ماهواره بومی ساخت ایران، حالا جمهوری اسلامی ایران در سال 92، تجربیات فراوانی در عرصه فضایی دارد. با ساخت انواع ماهواره برها از جمله سیمرغ ها و پرتاب ماهواره های متعددی از جمله مصباح 1 و 2، سینا1، طلوع، رصد و نوید علم و صنعت به فضا، کشوری موفق در عرصه فضایی محسوب می شود.

ماهواره فجر

چندین ماهواره هم در صف ارسال به فضا هستند؛ "فجر" شاید شاخص ترین این ماهواره ها باشد؛ ماهواره فجر دارای حضیض 250 کیلومتر و اوج 400 کیلومتر است. این ماهواره قادر است که به مدت یک سال و نیم در فضا باقی مانده و به "تهیه و ارسال تصاویر" با قابلیت تفکیک 1000 تا 500 متر به ایستگاه های زمینی اقدام کند.

ماهواره ملی فجر یک ماهواره صددرصد ایرانی است و از قابلیت ها، توانایی ها و فناوری های پیشرفته تری در مقایسه با ماهواره های قبلی ایران برخوردار است. در این ماهواره از زیرسامانه پیش رانش گاز سرد برای انتقال مداری استفاده می شود و علاوه بر این زیرسامانه، ماهواره فجر از "رانشگر پالس پلاسمایی" که یک رانشگر الکتریکی است، به عنوان محموله فرعی بهره گیری می کند. این رانشگر جدید باعث دوران ماهواره حول مرکز جرم خود خواهد شد.

ارسال موجود زنده به فضا

در بهمن ماه سال گذشته بود که صدا و سیما فیلم ارسال و بازگشت موفقیت آمیز اولین فضانورد ایرانی به فضا را پخش کرد. آن طور که حمید فاضلی رئیس سازمان فضایی ایران در همان روزها اعلام کرد، "آفتاب" نام نخستین موجود زنده ایرانی بود که راهی فضا شد و زنده و با موفقیت به زمین بازگشت.

بازگشت موفق این موجود زنده که میمونی از نژاد میمون های "رزوس" بود، باعث شد که سازمان فضایی کشور رسماً اعلام کند که آماده سازی شرایط برای اعزام انسان به فضا در یک دوره 10ساله را در دستور کار قرار داده است.

اولین موجود زنده ایرانی که به فضا رفت

در همه آزمایشات فضایی و پیش زمینه سازی برای اعزام انسان به فضا، کشورها ابتدا به ارسال موجودات زنده به فضا اقدام کرده و در صورت موفقیت پروژه، در گام های بعدی انسان به فضا ارسال کرده اند.

 4 پروژه بزرگ فضایی برای اعزام انسان به فضا

برای فرستادن انسان به فضا علاوه بر نیاز به تجهیزات فنی ماهواره ای و مخابراتی، نیاز به تجهیزات خاص فضانوردی نیز هست. تغذیه، لباس مخصوص، سیستم های خاص فضانورد و چندین و چند ابزار و تجهیزات دیگر نیاز است تا یک انسان به فضا رفته و با موفقیت مأموریت خود را انجام داده به زمین بازگردد.

در همین زمینه، پژوهشگاه فضایی ایران به عنوان یکی از اصلی ترین تأمین کننده نیازهای فضایی ایران، اقدام به تولید چند نیاز مهم فضانوردانی که قرار است در آینده از ایران به فضا بروند، کرده است.

پژوهشکده مکانیک پژوهشگاه فضایی ایران، هم اکنون در حال تحقیق و اجرای 4 پروژه مهم فضایی است. این پژوهشکده در 4 حوزه محول شده از سوی پژوهشگاه فضایی ایران شامل حسگرهای فضایی، لباس فضانورد، سیستم غذایی فضانورد و سیستم ذخیره سازی انرژی، پروژه هایی را در دست اجرا و بررسی دارد که از جمله آنها تولید باتری با کاربردهای خاص، تجهیزات لباس فضانورد، غذای فضانورد و طراحی و ساخت حسگرهای فضایی مختلف به منظور کنترل وضعیت و سنجش از دور است.

این 4 پروژه میان پروژه های این پژوهشگاه به دلیل ارتباط مستقیم آنها با جسم فضانورد، از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

1. سیستم های ذخیره ساز انرژی الکتریکی در سامانه های فضایی به منظور تأمین توان الکتریکی اجزای متفاوت آن نظیر کنترل ناوبری هدایت، حسگرها، ارتباطات، کنترل وضعیت و مدیریت حرارتی مورد استفاده قرار می گیرد که شامل دسته بندی باتری های اولیه و ثانویه، ابرخازن ها، پیل های سوختی شارژپذیر، فلایویل ها و سوپر مغناطیس ها است.

2. حسگرها و سیستم کنترل علت اصلی عملکرد صحیح سیستم کنترل وضعیت ماهواره است. حسگرهای خورشید افق زمین، ستاره ژیروسکوپ ها و ...، حسگرهایی هستند که به عنوان مرجعی برای تعیین موقعیت در ماهواره ها و فضاپیماها برای ثابت نگه داشتن وضعیت ماهواره در یک حالت مطلوب مورد استفاده قرار می گیرند.

3.  لباس فضایی مجموعه ای از فناوری بالا و متشکل از پوشش، تجهیزات مکانیکی (مفاصل، لولاها و ...) و تجهیزات الکترونیکی است که فضانورد را قادر می سازد تا بتواند در محیطی متفاوت با محیط زندگی فعالیت کند. طراحی و ساخت این لباس ها نیز هم اکنون در دستور کار این پژوهشکده قرار دارد.

4. سیستم غذایی فضانورد بسته به سفرهای کوتاه (کمتر از 15 روز) و سفرهای بلندمدت (بیشتر از 15 روز) برنامه ریزی می شود. در این سیستم غذایی منوی غذای اصلی، غذای اضطراری و غذا برای فعالیت های فوق العاده به همراه مکمل ها و نوشیدنی های غنی شده وجود دارد.

با پایان کار طراحی و ساخت این 4 پروژه بزرگ فضایی، جمهوری اسلامی یک قدم بلند برای ارسال فضانورد به فضا برمی دارد، قدمی که شاید بتوانند زودتر از 10 سالی که پیش بینی شده است، اولین انسان فضانورد ایرانی را به فضا ببرد.

بخش دانش و زندگی تبیان